معرفی طرح همیاران آب
هدف هر ملت و جوامع محلی آن، پایایی توسعه در کنار رشد اقتصادی است؛ و شایسته‌ی ملت بزرگ ایران، «سرآمدی» میان کشورهای منطقه و بلکه جهان از این جهت است. امروزه، وضعیت وخیم منابع آب استان خراسان رضوی، در تضاد و تعارض با این هدف قرار گرفته‌است. اگرچه علل این وخامت متعدند، اما راه حل از مسیر مشخصی به دست می‌آید که مبتنی بر وفاق و اجماع، بویژه در مقیاس‌های محلی (استان و حوضه) می‌باشد. در واقع، مدیریت آب در عرصه‌های ملی، استانی و حوضه‌ای امری فرانهادی است، زیرا آب در شکل‌گیری تمرکزهای جمعیتی و اندازه فعالیت‌های اقتصادی نقشی اساسی داشته و لذا با ابعاد متعددی از زندگی و کسب‌وکار مردم مرتبط است.
مدیریت آب دو بُعد طبیعی و انسانی دارد. بُعد طبیعی، خود دارای مؤلفه‌هایی نظیر کمّیت و کیفیت آب و نیز مباحث محیط‌زیست و اکوسیستم است؛ و در بُعد انسانی، مؤلفه‌های اجتماعی/ارزشی و اقتصادی خودنمایی می‌کنند. بنابراین، اگرچه متولی قانونی حکمرانی آب، وزارت نیرو (شرکت آب منطقه‌ای) است، اما در حکمرانی خوب بایستی از ظرفیت کلیه کنشگران محلی (مسئولین ذیربط، آب‌بران و ذینفعان، ... و حتی سمن‌ها) استفاده گردد. چنین اقدامی، بر پایه سه اصل «شفافیت، انصاف و قانون‌مداری» ابتدا منجر به رشد جو اعتماد میان کنشگران و سپس هم‌افزایی ایشان و نهایتاً وفاق و اجماع نسبی بر روی راه‌حل (در چهارچوب قانون) خواهد گردید. این وفاق، بسترساز پیاده‌سازی سیاست‌ها و تضمین‌کننده‌ی دستیابی به هدف (پایایی آب و بهرهوری جامع) خواهد بود.
طرح همیاران آب استان خراسان رضوی که متولی آن استانداری خراسان رضوی می‌باشد؛ بر آن است تا بدون هیچ‌گونه تعللی و با تکیه بر اصول پیش‌گفته، و نیز با تجمیع تلاش‌های ارزنده انجام یافته و در دست انجام در استان (گفتگوهای «شب‌های آب خراسان»، فرآیند «تدبیر آب مشهد»، تصمیمات «شورای هماهنگی حوضه آبریز کشف‌رود»، طرح «سازگاری با کم‌آبی»، و طرح «مشهد، شهر حساس به آب») گام‌های استواری در دستیابی هرچه سریع‌تر استان به پایایی آب و بهرهوری جامع بر دارد. دانشگاه فردوسی مشهد به عنوان ناظر و دبیرخانه طرح با مشارکت سایر دستگا‌ه‌های اجرایی در استان به دنبال ایجاد برنامه‌ای است تا سیاست‌های جهاد کشاورزی، وزارت نیرو و سایر نهادهای ذیربط را در کنار یکدیگر و در بسته‌ای مشخص، منسجم و با مدیریت واحد انجام دهد.
بدیهی است، بدون چنین اقدامی، وضعیت وخیم منابع آب استان بیش از پیش رشد یافته و به مرزهای فاجعه‌بار می‌رسد. تحول از وضعیت وخیم کنونی به وضعیت پایایی منابع آب، به ناچار با کاهش مصارف آب (به کمتر از 75 درصد آب تجدیدپذیر) روبرو است؛ اما چگونه؟ تصویر زیر به اجمال نشان می‌دهد که در روند توسعه، سرجمع کاهش برداشت‌ها و مصارف آب همزمان با افزایش مصارف غیر کشاورزی بوده و لذا بتدریج منجر به کاهش تخصیص آب به کشاورزی خواهد گردید.
البته تبادل آب میان آب‌بران (شهری/خدمات، صنعتی/معدنی و کشاورزی) از طریق بازار آب (یا ساختارهای مشابه آن) بایستی صورت پذیرد. وزارت جهاد کشاورزی و کشاورزان زحمت‌کش که مسئولیت استراتژیک تأمین امنیت غذایی را بر دوش دارند، بایستی با رویکردهای جدید فناورانه، تمرکز فعالیت‌های کشاورزی در مناطق مستعد، توجه بیشتر به آب سبز و نیز با تمرکز بر بهرهوری آب در کشاورزی این مسئولیت را پوشش دهند. علاوه بر این، توجه جدی به خطر خزنده‌ی رشد آلودگی منابع آب و اقدام فوری در پیشگیری و مقابله با آن ضروری است و نبایستی مورد غفلت قرار گیرد.
اهداف کلان طرح
در این طرح به تعادل رساندن منابع و مصارف آب در استان به عنوان هدف کلی و اساسی مورد نظر است که طی دو گام انجام خواهد شد:
گام اول: دستیابی به کسری مخزن صفر در افق 1405
گام دوم: تخصیص بهینه منابع آب برای کسب حداکثر بهرهوری و کاهش برداشت‌ها تا 75% آب تجدیدپذیر تا افق 1420
امضاءکنندگان این طرح با بکارگیری اصول «شفافیت، انصاف و قانون‌مداری»، دستیابی هرچه سریع‌تر استان به پایایی آب و بهرهوری جامع را وجهه همت خویش قرار داده‌اند؛ و در این راه علاوه بر استعانت از خدای متعال و تکیه بر تلاش خویش، دست دولت (بویژه وزارت نیرو) را به یاری می‌طلبند.